Tạp chí
KHOA HỌC ĐẤT VIỆT NAM THỜI KỲ 1945-1975 LƯỢC KHẢO
TS. Nguyễn Đình Bồng
1. GIAI ĐOẠN 1945-1954
Sau Cách mạng tháng 8 năm 1945, nước Việt Nam DCCH ra đời, Trường Đại học Quốc gia Việt Nam được thành lập trên cơ sở tiếp quản Viện Đại học Đông Dương (Khóa đầu khai giảng ngày15/1/1945). Trong kháng chiến, một bộ phận của trường chuyển ra vùng tự do (ở Hà Nội, Pháp đổi tên là Viện Đại học Hà Nội – Université de Hà Nội và mở một chi nhánh ở Sài Gòn). Trong giai đoạn này một số nhà khoa học như: Nghiêm Xuân Yêm, Bùi Huy Đáp, Lê Duy Thước, Vũ Ngọc Tuyên… (từng tốt nghiệp École Supérieure d’Agriculture et de Sylviculture) … đã tham gia kháng chiến, công tác tại Nha Nông chính, Viện trồng trọt Bộ Canh nông; Khu Nông chính Khu IV. Một số công trình nghiên cứu nông học và Khoa học đất (1945-1954): Bùi Huy Đáp, Vũ Ngọc Tuyên, 1946 nhận xét về loài Cam, Quít trồng tại vườn Tây lộc (Thuận Hoá), Nha Nông Chính; Bùi Huy Đáp,1948 Danh từ Nông học. Nha Nông chính, Lê Duy Thước, 1949 “Cẩm nang doanh điền”; Bùi Huy Đáp, Phân bón trong nghề nông, 1950; EM Castagnol, colonization et pedologique, Ha Noi 1950 …
2. GIAI ĐOẠN 1954-1975
Sau hiệp định Gionevo, Việt Nam chia thành 2 miền:
Miền Bắc Việt Nam, sau khi hòa bình lập lại, các cơ sở đào tạo và nghiên cứu khoa học được thành lập: Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (khoa học cơ bản đa ngành, đa lĩnh vực), 1956; Viện Khảo cứu Nông Lâm, Viện trưởng GS Bùi Huy Đáp (1955-1956), Trường Đại học Nông lâm (1957); Viện Khảo cứu Trồng trọt; Học viện Nông Lâm (1958), giám đốc là GS Bùi Huy Đáp (1957-1961) và ông Nguyễn Đăng (1963-1975); Năm 1964 Học viện Nông Lâm tách khoa Lâm học, để thành lập trường Đại học Lâm nghiệp và đổi tên thành Đại học Nông nghiệp; Năm 1967, đổi tên thành Đại học Nông nghiệp I do GS Lê Duy Thước là Hiệu trưởng (1976-1983), và Trường Đại học Nông Nghiệp II (Việt Yên- Hà Bắc) được thành lập trên cơ sở nâng cấp trường Trung cấp Nông lâm Trung ương do ông Hoàng Sĩ Oánh là hiệu trưởng (từ năm 1971 GS Đỗ Ánh là hiệu trưởng). Sau năm 1975 trường chuyển về Huế (nay là Đại học Nông Lâm Huế). Năm 1968, thành lập trường Đại học Thủy sản (trên cơ sở Khoa Thủy sản của Đại học Nông nghiệp I); Viện Khoa học Nông nghiệp thành lập năm 1963 do GS Bùi Huy Đáp là viện trưởng (1963-1977); Viện Thổ nhưỡng Nông hóa thành lập năm 1969 do GS Lê Văn Căn là phó viện trưởng (phụ trách) và GS Đỗ Ánh là phó viện trưởng, từ năm 1971 GS Lê Duy Thước là viện trưởng, GS Lê Văn Căn và GS Đỗ Ánh là viện phó.
Ở miền Nam Việt Nam, chi nhánh Sài Gòn của Université de Hà Nội trở thành Viện Đại học Quốc gia Việt Nam, năm 1957 đổi tên thành Viện Đại học Sài Gòn và thành lập mới các Viện Đại học Huê, Cần Thơ (1957) và Bách khoa Thủ Đức 1973 (công) và một số Viện Đại học tư: Đà Lạt, Vạn Hạnh, Hòa Hảo, Thanh Minh; École Spécial d’Agriculture et de Sylviculture, được tái lập tại Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng, năm 1959 và dời về Sài Gòn năm 1963; trường Cao đẳng Nông Lâm Súc Sài Gòn do Ông Tôn Thất Trinh là hiệu trưởng (1964-1967). Năm 1956 hai Nha Khảo cứu Địa chất và Nông trang, và Nha Khảo cứu Lâm sản & kỹ thuật thuộc Viện Khảo cứu Nông-Lâm sáp nhập vào Bộ Canh nông thành Nha Khảo cứu và Sưu tầm Nông-lâm-Súc; năm 1968 thành lập Viện Khảo cứu Nông nghiệp (trực thuộc Bộ Canh Nông 1974), Viện trưởng là TS Thái Công Tụng (1962-1974); ThS Nguyễn Văn Mừng (1974-1975).
Một số công trình nghiên cứu khoa học đất Việt Nam (1955-1975): Lê Văn Căn, Đất (dịch) Nxb Nông thôn, 1956; Phân hóa học và sử dụng, Nxb Nông thôn, 1960; Nông hoá học. đồng tác giả, Nxb Khoa học1968; Phạm Gia Tu, Cao Liêm, Nguyễn Mười, Đặng Đình Mỹ , Trương Công Tín, Giáo trình Thổ nhưỡng, Học viện Nông Lâm 1965; Fridland VM Sơ đồ thổ nhưỡng miền Bắc Việt Nam tỷ lệ 1/1000.000, Hà Nội1958, Morman FR Bản đồ đất tổng quát Miền Nam Việt Nam, Sài gòn 1960; Fridland VM , Vũ Ngọc Tuyên, Tôn Thất Chiểu, Đỗ Ánh và ctg, Sơ đồ đất miền Bắc Việt Nam tỷ lệ 1/1000.000, Hà Nội 1963; Vũ Ngọc Tuyên, Đỗ Đình Thuận. Các loại đất chính miền Bắc Việt Nam, Nxb KHKT Hà Nội 1965. Trương Đình Phú , Tính chất hóa học và vật lý đất phù sa sông Mê kông, Đồng Nai, đồng bằng Nam bộ Việt Nam, 1967, Lê Văn Căn, Đỗ Ánh, Võ Minh Kha và Ctg Giáo trình Nông hóa, Đại học Nông nghiệp I, 1968; Thái Công Tụng, 1972, Đất Cao nguyên và Miền Đông Nam Bộ, Sài gòn 1972 ; BBT bản đồ đồ đất Việt Nam, Bản đồ đất miền Bắc Việt Nam tỷ lệ 1/500.000, 1975 v..v .
