Tạp chí
ĐẶC ĐIỂM THÀNH PHẦN KHOÁNG VẬT VÀ SỰ TÍCH LŨY KIM LOẠI NẶNG TRONG ĐẤT BÃI THẢI MỎ CHÌ KẼM LÀNG HÍCH, XÃ TÂN LONG, HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN
Nguyễn Ngọc Sơn Hải1, Nguyễn Ngọc Nông1, Nguyễn Khắc Giảng1, Đỗ Thị Lan1, Nguyễn Thị Huệ1
[1] Đại học Nông Lâm Thái NguyênTÓM TẮT
Mỏ chì, kẽm Làng Hích, xã Tân Long, huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên mỗi năm khai thác trên 20.000 tấn quặng các loại. Trải qua nhiều năm khai thác, đã góp phần phát triển kinh tế, xã hội tại địa phương, tuy nhiên cũng là nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm kim loại nặng. Thành phần khoáng vật đất chủ yếu là thạch anh, dolomit, calcit/aragonit và các khoáng vật quặng như sphalerit, galenit, pyrit, trong đó sphalerit chiếm phần lớn, galenit, pyrit chiếm tỉ lệ ít nhỏ. Có sự tích luỹ rất cao kim loại nặng (As, Cd, Cu, Pb and Zn) trong đất bãi thải của mỏ, hàm lượng As, Cd, Cu, Pb và Zn trong đất thay đổi từ 0,85 – 193,16, từ 1,02 – 21,61, từ 7,57 – 172,01, từ 323,30 – 7994,53 và từ 47,13 – 779,29 mg/kg. Đặc biệt là Pb và Zn (từ 1532,15 – 7994,53 và từ 555,12 – 779,29 mg/kg) chủ yếu liên quan đến các khoáng vật quặng đuôi còn tồn dư trong đất. Kết quả phân tích khoáng vật bởi XRD, SEM, EDS và FT-IR chỉ ra rằng đặc điểm khoáng vật ảnh hưởng đến độ pH và nồng độ kim loại nặng trong đất, đặc biệt là Zn và Pb, dolomit CaMg(CO3)2, canxit/aragonit (CaCO3) trong bãi thải của mỏ chì, kẽm làm môi trường đất kiềm (pH 8,28) và sự tồn tại của Pb, Zn cao. Phân tích tương quan Pearson cho thấy có sự tương quan rõ ràng giữa hàm lượng các kim loại nặng và tính chất đất, trong đó pH đất có ảnh hưởng rất lớn.
Từ khóa: thành phần khoáng vật, sự tích lũy, đất ô nhiễm, kim loại nặng, bãi thải mỏ.
SUMMARY
Study on the characteristics of mineral composition and heavy metal accumulation in the soil of the Lead-Zinc mine waste site at Hich village, Tan Long commune, Dong Hy district, Thai Nguyen province
Nguyen Ngoc Son Hai1, Nguyen Ngoc Nong1, Nguyen Khac Giang1, Do Thi Lan1, Nguyen Thi Hue1
[1] Thai Nguyen University of Agriculture and ForestryHich Village lead and zinc mine, Tan Long commune, Dong Hy district, Thai Nguyen province has quite large reserves, each year exploiting over 20,000 tons of ores of all kinds. Over many years of exploitation, it has contributed to economic development. However, it is also a cause of environmental pollution, especially heavy metal pollution. Soil mineral composition is mainly sphalerite, galenite, pyrite, of which Sphalerite accounts for the majority, Galenite in quantity not much, pyrite less than all. There is a very high accumulation of heavy metals in the waste soil of Hich Village lead and zinc mine, especially Pb and Zn (from 1532.15 to 7994.53 and from 555.12 to 779.29 mg/kg). The results of mineral analysis by XRD, SEM, EDS and FT-IR indicate that mineral characteristics affect pH and KLN concentration in soil, especially Zn and Pb, dolomite CaMg(CO3)2, calcite/aragonite (CaCO3) in the waste dump of lead and zinc mines as an alkaline soil environment (pH 8.28) and the existence of Pb, Zn is high. Pearson correlation analysis showed that there is a clear correlation between the content of heavy metals and soil properties, in which soil pH has a great influence.
Keywords: mineral composition, accumulation, contaminated soil; heavy metal, mine waste dump.
Người phản biện: PGS.TS. Nguyễn Thị Dần
Email: hoikhoahocdatvn@yahoo.com
Ngày nhận bài: 20/7/2023
Ngày thông qua phản biện: 10/11/2023
Ngày duyệt đăng: 15/11/2023
