NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA CÁC YẾU TỐ DINH DƯỠNG ĐẤT TỚI SỰ PHÂN BỐ CỦA CÂY BÒ KHAI (Erythropalum scanden Blum) TẠI HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC KẠN

NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA CÁC YẾU TỐ DINH DƯỠNG ĐẤT TỚI SỰ PHÂN BỐ CỦA CÂY BÒ KHAI (Erythropalum scanden Blum) TẠI HUYỆN BA BỂ, TỈNH BẮC KẠN

Nguyễn Chí Hiểu1

[1] Trường Đại học Nông Lâm – Đại học Thái Nguyên

TÓM TẮT

Cây rau Bò khai có tên khoa học là Erythropalum scandens Blume. Trong dân gian cây rau Bò khai được coi là loại rau vừa có tác dụng làm thực phẩm, vừa có tác dụng làm thuốc chữa bệnh. Cây rau Bò khai được “thuần hóa” trở thành nông sản hàng hóa địa phương và được nhân giống tại nhiều địa phương trên cả nước trong đó có tỉnh Bắc Kạn. Tuy nhiên, cây rau Bò khai xuất hiện trong tự nhiên đang có xu thế giảm xuống, nguyên nhân có thể là do môi trường tự nhiên có nhiều thay đổi, khu phân bố bị thu hẹp hoặc do khai thác quá mức. Để phát triển vùng trồng cây Bò khai, nghiên cứu đã sử dụng phương pháp phân tích mẫu đất tại các ô tiêu chuẩn và phương pháp trục chính PCA. Kết quả nghiên cứu chỉ ra cây rau Bò khai có mức độ tương quan với tỷ lệ phần trăm Ca (%) trong đất là cao nhất, tiếp đến là mùn, nitơ và kali, cuối cùng là pH (KCl) và lân tổng số. Trong khi đó, trong tự nhiên sự xuất hiện của cây Bò khai tại Vườn Quốc gia Ba Bể thường ở những vị trí trên cao, đất có tỉ lệ đá lẫn nhiều, độ tàn che khá, ít xuất hiện ở những trạng thái rừng giàu. Điều này phù hợp với kết quả sự xuất hiện của cây Bò khai tương quan rất chặt nhưng ngược chiều với một số yếu tố như trạng thái rừng, màu sắc đất và tỷ lệ rễ cây trong đất.

Từ khóa: cây rau Bò khai, dinh dưỡng đất, đặc điểm sinh thái, Erythropalum scandens Blume, phân bố.

SUMMARY

Research on the impact of soil nutrition factors on the distribution of the bo khai plant (Erythropalum scanden Blum) in Ba Be district, Bac Kan province

Nguyen Chi Hieu1

1 Thai Nguyen University of Agriculture and Forestry

Bo khai vegetable plant’s scientific name is Erythropalum scandens Blume. In traditional medicine, Bo khai is considered a vegetable that has both food and medicinal effects. The Bo khai vegetable plant was “domesticated” to become a local agricultural product and propagated in many localities across the country, including Bac Kan province. However, Bo khai vegetable plants appearing in nature are on a downward trend, possibly due to many changes in the natural environment, narrowed distribution areas or overexploitation. To develop Bo khai planting areas, the study used soil sample analysis in standard plots and the PCA principal axis method. Research results show that the Bo Khai vegetable plant has the highest correlation with the percentage of Ca (%) in the soil, followed by Humus, Nitrogen, Potassium, pH (KCl) and phosphorus. Meanwhile, in nature, the appearance of Bo Khai tree in Ba Be district, Bac Kan province is usually in high places, the soil has a high proportion of rocks mixed in, the canopy cover is quite good, and rarely appears in the states. rich forest. This is consistent with the results that the appearance of Bo khai vegetable correlates very closely but inversely with a number of factors such as forest status, soil color and the ratio of tree roots in the soil.

Keywords: Bo khai vegetable plant, soil nutrition, ecological characteristics, Erythropalum scandens Blume, distribution.

Người phản biện: PGS.TS. Nguyễn Ngọc Nông
Email: nguyenngocnong@tuaf.edu.vn

Ngày nhận bài: 19/02/2025

Ngày thông qua phản biện: 22/3/2025

Ngày duyệt đăng: 26/3/2025