ĐÁNH GIÁ HÀM LƯỢNG KIM LOẠI NẶNG TRONG ĐẤT LÚA Ở ĐỒNG BẰNG SÔNG MEKONG

Nguyễn Thùy Phương1*, Nguyễn Văn Bình1

1Khoa Tài nguyên đất và Môi trường nông nghiệp, Trường Đại học Nông Lâm, Đại học Huế

Email: nguyenthuyphuong@huaf.edu.vn

TÓM TẮT

Hàm lượng kim loại nặng trong đất trồng lúa được đánh giá tại 30 vị trí ở đồng bằng sông Mekông được khảo sát để đánh giá mức rủi ro ô nhiễm kim loại nặng của vùng đồng bằng trồng lúa lớn nhất Việt Nam. Nghiên cứu này đánh giá hàm lượng của các kim loại nặng và các tác nhân ảnh hưởng đến sự tích lũy của chúng trong đất. Đây là cơ sở để đánh giá các rủi ro tiềm ẩn liên quan đến sức khỏe của cộng đồng từ nguồn lương thực chính cho dân số Việt Nam. Kết quả đánh giá cho thấy rằng, đất lúa ở vùng đồng bằng này đáp ứng các tiêu chuẩn về giới hạn tối đa cho phép của các kim loại nặng cho đất nông nghiệp, trừ As. Đất lúa trong khu vực nghiên cứu có một sự tích lũy cao As do các quá trình oxy hóa khử tự nhiên. Nồng độ cao của As kết hợp với môi trường axit của đất lúa là một điều kiện thuận lợi cho nguyên tố độc As đi vào trong lúa, tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe. Các tác nhân đất gồm pH, OM, Fe- và Mnoxides/hydroxides, và khoáng sét ảnh hưởng đến đô linh động của các kim loại nặng trong đất. Trong đó, các nguyên tố As, Cd, và Co chịu ảnh hưởng lớn của Fe-oxides/hydroxides; Cu, Mo, Ni, Pb, và Zn bị chi phối lớn hơn bởi Mnoxides/hydroxides; và độ linh động của Mn liên kết mạnh với hàm lượng chất hữu cơ trong đất.

Từ khóa: kim loại nặng, đất lúa, đồng bằng sông Mekong.

Evaluation of heavy metal concentration in paddy soils in Mekong River delta, Vietnam

Nguyen Thuy Phuong1*, Nguyen Van Binh1

1Faculty of Land management and Agricultural Environment, University of Agriculture and Forestry, Hue University

SUMMARY

Heavy metals at 30 paddy soils in Mekong River delta, the largest granary of Vietnam, were investigated to assess health risk. This study appraised heavy metal concentrations and factors affecting their accumulation in soil. The studied results would be an important background to appreciate the potential risk from rice consumption for community health. The results indicated that paddy soils in Mekong delta met the allowable limits of heavy metals in the agricultural soils, except for arsenic. The paddy soils were enriched As by geochemical redox processes. The high As concentration combined with acidic soil conditions facilitated the As transport into rice plant, resulting in health risk. The soil factors including pH, organic matter, Fe- and Mn-oxides/hydroxides, and clay minerals affected the mobility of heavy metals in soil. The transportability of As, Cd, and Co was considerably influenced by Feoxides/hydroxides. Meanwhile, the transportability of Cu, Mo, Ni, Pb, and Zn was impacted by Mn-oxides/hydroxides, and Mn by soil organic matter.

Keywords: heavy metals, paddy soils, Mekong River delta.

Người phản biện: PGS.TS. Phạm Văn Toàn

Email: pvtoan@ctu.edu.vn

Ngày nhận bài: 14/08/2020

Ngày thông qua phản biện: 10/11/2020

Ngày duyệt đăng: 11/11/2020